โรคพิษสุนัขบ้า รู้ทันป้องกันได้ก่อนถูกกัด สุขภาพดี

โรคพิษสุนัขบ้า (Rabies) เป็นโรคติดต่อร้ายแรงที่คร่าชีวิตผู้คนทั่วโลกปีละกว่า 59,000 คน โดยองค์การอนามัยโลก (WHO) จัดให้ประเทศไทยเป็นพื้นที่เสี่ยงต่อโรคนี้ บทความนี้จะให้ความรู้ครบวงจรเกี่ยวกับโรคพิษสุนัขบ้า ตั้งแต่สาเหตุ อาการ ไปจนถึงวิธีป้องกันและรักษาที่ถูกต้อง

1. รู้จักโรคพิษสุนัขบ้า

โรคพิษสุนัขบ้าเกิดจาก ไวรัสเรบีส์ (Rabies virus) ที่ส่งผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง โดยมีลักษณะสำคัญคือ:

• อัตราการเสียชีวิต 100% เมื่อแสดงอาการ
• พบในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมทุกชนิด ทั้งสุนัข แมว ค้างคาว
• ติดต่อผ่านน้ำลาย โดยถูกกัดหรือข่วน

สถิติในประเทศไทย (2566)

2. วิธีการติดต่อ

2.1 ทางตรง

• ถูกสัตว์กัดหรือข่วน แล้วน้ำลายเข้าสู่บาดแผล
• สัมผัสน้ำลายสัตว์ บริเวณเยื่อเมือก (ตา ปาก จมูก)

2.2 ทางอ้อม (พบน้อย)

• สูดดมเชื้อในถ้ำค้างคาว
• รับเชื้อผ่านการปลูกถ่ายอวัยวะ

ข้อเท็จจริง: โรคนี้ไม่ติดต่อผ่านการลูบขนหรือการกินอาหารร่วมกัน

3. อาการของโรค

3.1 ในสัตว์

• ระยะแรก: หงุดหงิด กระวนกระวาย
• ระยะคลั่ง: ก้าวร้าว ไม่อยู่นิ่ง
• ระยะอัมพาต: น้ำลายไหล ขากรรไกรค้าง ตายใน 2-3 วัน

3.2 ในมนุษย์

• อาการเริ่มต้น (2-8 สัปดาห์หลังติดเชื้อ)
• ปวดศีรษะ
• มีไข้
• คันหรือปวดบริเวณแผลเก่า
• อาการทางระบบประสาท
• กลัวน้ำ กลัวลม
• สมองอักเสบ
• อัมพาต
• ระยะสุดท้าย
• ชัก
• โคม่า
• เสียชีวิตภายใน 7 วัน

4. การรักษาเมื่อถูกกัด

4.1 ล้างแผลทันที

1. ล้างด้วย น้ำสะอาดและสบู่ 15 นาที
2. ใส่ยา โพวิโดนไอโอดีน
3. ห้ามปิดแผล ให้เปิดโล่ง

4.2 ฉีดวัคซีน

• สูตร 4 เข็ม (วันที่ 0, 3, 7, 14)
• สูตร 5 เข็ม (กรณีภูมิคุ้มกันบกพร่อง)

4.3 ฉีดอิมมูโนโกลบูลิน

• สำหรับผู้ที่ ไม่เคยฉีดวัคซีนมาก่อน
• ฉีดรอบๆ แผล

5. การป้องกัน

5.1 สำหรับบุคคล

• ฉีดวัคซีนล่วงหน้า (แนะนำสำหรับกลุ่มเสี่ยง)
• หลีกเลี่ยงการยุ่งกับสัตว์แปลกหน้า
• นำสัตว์เลี้ยงไป ฉีดวัคซีนประจำปี

5.2 สำหรับสัตว์เลี้ยง

• ฉีดวัคซีนครั้งแรก อายุ 2-4 เดือน
• ฉีดกระตุ้น ทุกปี
• ทำหมัน เพื่อควบคุมประชากร

6. คำถามที่พบบ่อย

6.1 ถ้าถูกกัดแต่ไม่แสดงอาการ ต้องฉีดวัคซีนไหม?

ต้องฉีดทันที เพราะเมื่อแสดงอาการ มักรักษาไม่ทัน

6.2 วัคซีนมีผลข้างเคียงไหม?

อาจมี ปวดบวมแดง บริเวณที่ฉีด หรือ ไข้ต่ำๆ ชั่วคราว

6.3 สัตว์ที่ฉีดวัคซีนแล้วยังกัดต้องทำอย่างไร?

ยังต้อง ล้างแผลและปรึกษาแพทย์ แต่อาจไม่ต้องฉีดอิมมูโนโกลบูลิน

7. สถานที่ฉีดวัคซีนในไทย

• โรงพยาบาลรัฐทุกแห่ง
• คลินิก rabies free ในกรุงเทพ
• สถานเสาวภา สภากาชาดไทย

หมายเลขฉุกเฉิน: 1422 (กรมควบคุมโรค)

สรุป: วิธีเอาชีวิตรอดจากโรคพิษสุนัขบ้า

1. ป้องกันไม่ให้ถูกกัด – หลีกเลี่ยงสัตว์จรจัด
2. ล้างแผลทันที หากถูกกัด
3. รีบพบแพทย์ เพื่อประเมินการฉีดวัคซีน
4. ฉีดวัคซีนสัตว์เลี้ยง เป็นประจำ