TH
En
ในยุคที่ผู้บริโภคมีทางเลือกมากมายในการเลือกซื้ออาหาร ยา เครื่องสำอาง และผลิตภัณฑ์สุขภาพต่าง ๆ ความมั่นใจในความปลอดภัยของสินค้าเหล่านั้นจึงกลายเป็นสิ่งสำคัญยิ่ง สำหรับประเทศไทย หน่วยงานที่มีบทบาทสำคัญในการดูแลและควบคุมความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพของประชาชนก็คือ สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)
ความเป็นมาและบทบาทของ อย.
สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา หรือที่ประชาชนคุ้นเคยกันในชื่อ “อย.” คือหน่วยงานราชการในสังกัดกระทรวงสาธารณสุข มีหน้าที่หลักในการกำกับ ดูแล และควบคุมสินค้าที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพของประชาชน เช่น อาหาร ยา วัตถุเสพติด เครื่องสำอาง เครื่องมือแพทย์ และวัตถุอันตรายที่ใช้ในบ้านเรือน
จุดมุ่งหมายของ อย. คือการส่งเสริมให้ประชาชนได้รับผลิตภัณฑ์ที่ปลอดภัย มีคุณภาพ มีประสิทธิภาพ และได้มาตรฐาน เพื่อป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นจากการบริโภคหรือใช้ผลิตภัณฑ์เหล่านั้น
สินค้าที่อยู่ภายใต้การกำกับดูแลของ อย.
- อาหาร – อย. มีหน้าที่ตรวจสอบและควบคุมผลิตภัณฑ์อาหารทุกประเภท ทั้งอาหารแปรรูป อาหารเสริม และเครื่องดื่ม เพื่อให้มั่นใจว่าไม่มีสารปนเปื้อนหรือวัตถุเจือปนอาหารที่เกินมาตรฐาน
- ยา – ครอบคลุมถึงยาแผนปัจจุบัน ยาแผนโบราณ และสมุนไพร อย. ตรวจสอบการขึ้นทะเบียนยา ตรวจสอบสรรพคุณ และกระบวนการผลิตเพื่อให้มั่นใจว่ายาปลอดภัยและมีประสิทธิผล
- เครื่องสำอาง – ผลิตภัณฑ์ดูแลผิวหน้า ผิวกาย น้ำหอม หรือผลิตภัณฑ์แต่งหน้า ล้วนต้องจดแจ้งกับ อย. เพื่อป้องกันอันตรายจากสารต้องห้ามหรือการโฆษณาเกินจริง
- เครื่องมือแพทย์ – อาทิ เครื่องวัดความดัน เครื่องช่วยหายใจ หรือชุดตรวจสุขภาพต่าง ๆ อย. กำกับการผลิตและนำเข้าเพื่อให้มั่นใจว่าเครื่องมือเหล่านี้ปลอดภัยและได้มาตรฐาน
- วัตถุอันตราย – เช่น ยาฆ่าแมลง ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดที่มีสารเคมี อย. ตรวจสอบฉลากและคำเตือนเพื่อป้องกันการใช้ผิดวิธี
การขึ้นทะเบียนและรับรองมาตรฐาน
กระบวนการในการขึ้นทะเบียนผลิตภัณฑ์กับ อย. มีความเข้มงวดและครอบคลุมหลายด้าน ทั้งด้านเอกสาร ส่วนผสม การผลิต การทดสอบทางวิทยาศาสตร์ ตลอดจนการตรวจสถานที่ผลิต ซึ่งการที่ผลิตภัณฑ์หนึ่งจะได้รับเลขที่อนุญาตจาก อย. จึงเป็นเครื่องการันตีในระดับหนึ่งว่า ผ่านกระบวนการตรวจสอบที่เชื่อถือได้
ผลิตภัณฑ์ที่ผ่านการรับรองจาก อย. จะมีเลข อย. ระบุไว้บนฉลากสินค้า ผู้บริโภคสามารถตรวจสอบความถูกต้องได้ผ่านเว็บไซต์ของ อย. หรือแอปพลิเคชัน “Oryor Smart Application” ซึ่งช่วยให้การเลือกซื้อสินค้ามีความมั่นใจมากขึ้น
บทบาทของ อย. ในการปกป้องผู้บริโภค
หนึ่งในภารกิจสำคัญของ อย. คือการเฝ้าระวังและควบคุมโฆษณาผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ โดยเฉพาะโฆษณาที่เกินจริง หลอกลวง หรือชวนเชื่อในทางที่ผิด เช่น การอวดอ้างสรรพคุณของอาหารเสริมว่าสามารถรักษาโรคได้ ซึ่งเป็นการสร้างความเข้าใจผิดและเสี่ยงต่อความปลอดภัยของประชาชน
นอกจากนี้ อย. ยังทำหน้าที่สุ่มตรวจผลิตภัณฑ์ตามท้องตลาด ทั้งในห้างร้านและออนไลน์ เพื่อดูว่าผลิตภัณฑ์ที่วางจำหน่ายนั้นตรงตามที่ขออนุญาตไว้หรือไม่ หากพบว่ามีการปลอมปน สวมเลข อย. หรือผลิตอย่างไม่ได้มาตรฐาน ก็จะดำเนินการตามกฎหมายอย่างเคร่งครัด
การสื่อสารกับประชาชน
อีกหนึ่งภารกิจที่สำคัญไม่แพ้กัน คือการให้ความรู้และข้อมูลที่ถูกต้องกับประชาชน อย. มีการจัดทำสื่อเผยแพร่ความรู้ต่าง ๆ ทั้งในรูปแบบเว็บไซต์ โซเชียลมีเดีย คลิปวิดีโอ และการออกหน่วยให้บริการความรู้ตามชุมชนต่าง ๆ เพื่อให้ประชาชนสามารถตัดสินใจเลือกซื้อผลิตภัณฑ์อย่างรู้เท่าทัน
ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดเจนคือการสร้างแคมเปญ “เช็คก่อนแชร์” เพื่อให้ประชาชนตรวจสอบข้อมูลก่อนเผยแพร่ข่าวสารสุขภาพ หรือผลิตภัณฑ์ที่มีการแชร์ต่อกันในโลกออนไลน์ ซึ่งบางครั้งอาจเป็นข่าวปลอมหรือโฆษณาแอบแฝง
อย. กับโลกยุคใหม่
ในยุคดิจิทัลที่ตลาดออนไลน์เติบโตอย่างรวดเร็ว อย. ได้ปรับตัวโดยการพัฒนาระบบดิจิทัล เช่น ระบบขออนุญาตออนไลน์ การพัฒนาแอปพลิเคชัน และการตั้งหน่วยงานเฉพาะด้าน e-Commerce เพื่อกำกับดูแลการจำหน่ายสินค้าออนไลน์อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น
ไม่เพียงเท่านั้น อย. ยังร่วมมือกับแพลตฟอร์มขายของออนไลน์ต่าง ๆ เช่น Lazada, Shopee และ TikTok เพื่อคัดกรองสินค้าที่ผิดกฎหมาย และเพิ่มช่องทางให้ประชาชนสามารถร้องเรียนหรือแจ้งเบาะแสได้อย่างสะดวก
ความร่วมมือระหว่างประเทศ
ด้วยความเชื่อมโยงของโลกยุคใหม่ อย. ไม่ได้ทำงานเพียงลำพังในระดับประเทศ แต่ยังมีความร่วมมือกับองค์กรระดับสากล เช่น WHO, ASEAN และหน่วยงานความปลอดภัยอาหารในยุโรปและอเมริกา เพื่อแลกเปลี่ยนข้อมูล กฎระเบียบ และมาตรฐานที่เกี่ยวข้องกับผลิตภัณฑ์สุขภาพต่าง ๆ เพื่อประโยชน์ร่วมกันในการคุ้มครองผู้บริโภคทั่วโลก
สรุป
สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) เป็นมากกว่าหน่วยงานตรวจสอบและอนุญาตผลิตภัณฑ์ แต่เป็นกลไกสำคัญที่ช่วยคุ้มครองสุขภาพของประชาชนในทุกมิติ ตั้งแต่การควบคุมสินค้า การป้องกันอันตราย การสื่อสารกับสังคม ไปจนถึงการปรับตัวในโลกดิจิทัล
การมีผลิตภัณฑ์ที่ผ่านการรับรองจาก อย. จึงเปรียบเสมือนการมีเกราะป้องกันเบื้องต้นให้กับผู้บริโภค ในขณะเดียวกัน ประชาชนเองก็ควรเรียนรู้ที่จะตรวจสอบ ฉลาก อ่านเลข อย. และรู้เท่าทันการโฆษณา เพื่อร่วมกันสร้างสังคมบริโภคอย่างมีสติ ปลอดภัย และยั่งยืน